Wetenschapsdag 2017

Op 13 oktober 2017 organseerden de NVN, Nierstichting, Niernieuws en de NfN voor de tweede maal de Wetenschapsdag. Met 19 presentaties en meer dan 200 enthousiaste bezoekers was de dag een groot succes.

Onderzoekers en artsen presenteerden hun wetenschappelijke onderzoek naar nierziekten en behandeling. De onderwerpen liepen zeer uiteen: van regeneratieve geneeskunde tot actieve leefstijlbegeleiding en van dure geneesmiddelen tot het verbeteren van de kwaliteit van donornieren.

Najaarsvergadering NfN

Tegelijkertijd werd de najaarsvergadering van de Nederlandse federatie voor Nefrologie (NfN) gehouden. In de gezamenlijke afsluiting van de dag werden prijzen uitgereikt aan wetenschappers die op de najaarsvergadering hun (veelbelovende) onderzoek hadden gepresenteerd.

Presentaties Wetenschapsdag

Van klinisch probleem naar onderzoek

Rutger Maas vertelde in zijn presentatie over het verloop van onderzoek over de jaren heen, met de keuzes die worden gemaakt en waar onderzoekers tegenaan liepen. Hij deed dit aan de hand van onderzoek naar circulerende factoren in het bloed die van invloed zouden kunnen zijn bij het nefrotisch syndroom, en dan specifiek bij FSGS (Focale segmentale glomerulosclerose). De presentatie liet mooi zien welke stappen er zijn genomen in het onderzoek van de afgelopen 40 jaar en hoe al dat onderzoek heeft geleid tot de huidige inzichten en vervolgonderzoek.

Presentatie Van klinisch probleem naar onderzoek, door Rutger Maas, Radboudumc

K+onsortium

In vervolg op de zoutstudie van vorig jaar nam Ewout Hoorn, Erasmus MC, ons in een interactieve sessie mee naar de kaliumstudie van het K+onsortium. Een samenwerkingsverband van verschillende ziekenhuizen; Erasmus MC, UMCG, LUMC en AMC, voor wat betreft de kaliumstudie.

Via de oertijd met het paleodieet, werd er uiteengezet welke voordelen een hoger kaliumgehalte heeft voor de gezondheid. Bij deze studie wordt er gekeken naar het effect van kalium op de nierfunctie en onderzoekt men hoe kalium de nieren beschermt.

Presentatie K+onstortium, door Ewout Hoorn, Erasmus MC

‘Personalized medicin’ bij niertransplantatie

Dirk Jan Moes, ziekenhuisapotheker in het LUMC, vertelde in zijn presentatie over het onderzoek naar een betere, op de patiënt toegesneden afweeronderdrukkende medicatie bij transplantatiepatiënten. Nieuwe methodes zoals de bepaling van het DNA, is een grote stap voorwaarts. Thuis, door middel van een vingerprik bloed prikken en dit opsturen naar het lab, maakt meer bepalingen mogelijk waardoor de streefwaarden voor de individuele patiënt bepaald kunnen worden.

Presentatie Personalized medicine bij niertransplantatie, door Dirk Jan Moes, LUMC

De draagbare kunstnier, stand van zaken

Presentatie De draagbare kunstnier, stand van zaken, door Karin Gerritsen, UMC Utrecht

Wetenschappelijk bewijs, hoe kom je eraan?

In zijn presentatie nam Jan van den Brand het publiek mee in het opzetten van een goed onderzoek. Hij liet zien uit welke stappen een onderzoek vrijwel altijd bestaat. Vervolgens ging het publiek aan de slag met het formuleren van een goede vraagstelling.

Hierna werd aan de hand van duidelijke voorbeelden uitgelegd hoe sommige keuzes in een onderzoek ervoor zorgen dat je vertekende resultaten (bias) krijgt. Bijvoorbeeld; hoeveel van de mensen geeft eerlijk antwoord op de vraag of zij welk of niet roken? En wat voor effect op je resultaten heeft het als 20% van de mensen geen eerlijk antwoord geven op deze vraag? Om bias te voorkomen is het belangrijk om per onderzoeksvraag de juiste onderzoeksopzet te kiezen.

Jan van den Brand legde in het slot van zijn presentatie uit welke, veel gebruikte, onderzoeksopzetten er zijn.

Presentatie Wetenschappelijk bewijs, hoe kom je eraan?, door Jan van den Brand, Radboudumc

Actieve leefstijlbegeleiding na transplantatie

Het belang van bewegen voor de nierpatiënt is groot. Onder andere door het spieropbouwende en botversterkende effect van bewegen. Hierdoor wordt de kwaliteit van leven van de nierpatiënt beter en voelt hij zich vitaler. Ook helpt bewegen de bloeddruk goed te houden, en verkleint het de kans op diabetes. Een beetje meer bewegen kan al grote gezondheidswinst opleveren.

De ACT-studie van het UMCG laat een duidelijk verschil zien tussen transplantatiepatiënten zonder en met leefstijlbegeleiding. Patiënten met begeleiding waren vooruit gegaan in spierkracht, voelde zich vitaler, en scoorden hoger op fysiek functioneren. Het doel is om actieve leefstijlbegeleiding betaalbaar en toegankelijk te maken voor de nierpatiënt.

Presentatie Actieve leefstijlbegeleiding, door Gerald Klaassen, UMCG

Hoe om te gaan met dure geneesmiddelen? Optimaal gebruiksschema houdt zorg betaalbaar

Presentatie Hoe om te gaan met dure geneesmiddelen?, door Kioa Wijnsma, Radboudumc

Oud-voor-oud-transplantatieprogramma

Presentatie van statisticus Hessel Pieter Sengers (AMC) over de resultaten van het Oud-voor-oud-programma. Uit zijn onderzoek blijkt dat als nieren van oudere donoren naar oudere ontvangers gaan dit effect heeft op de wachtlijst voor donornieren; die wordt korter. HLA blijkt op oudere leeftijd minder belangrijk, een ouder lichaam blijkt minder reactief. De koude ischemietijd kan kort zijn, dat is voor oudere ontvangers een belangrijker factor dan HLA.

Als 'oude' nieren naar oude ontvangers gaan blijven relatief meer jonge, kwalitatief betere, nieren beschikbaar voor jonge mensen. Daardoor daalt de wachttijd. Oud-voor-oud zorgt dus voor een kortere wachttijd voor ouderen én jongeren. Over het algemeen is de kwaliteit van leven beter door transplantatie ten opzichte van dialyse, ook voor ouderen.

Presentatie Ouderen en niertransplantatie, door Hessel Peter Sengers, AMC

Nierziekte en werk: een (on)mogelijke combinatie?

Angela de Boer van het AMC, vertelde wat chronisch ziek zijn in het algemeen betekent voor werk.

Aan de hand van quizvragen gingen patiënten met elkaar in discussie over dit onderwerp. De ervaringen zijn zeer wisselend. Eigen regie en het verdelen van energie bleken belangrijke punten bij de terugkeer naar werk. Helaas vielen de jongeren die een uitkering hebben en willen werken, buiten deze discussie, evenals de mensen die willen werken maar niet kunnen werken.

De discussie en presentatie was toegespitst op terugkeer naar (bestaand) werk na transplantatie.

Presentatie Chronic disease and work, door Angela de Boer, AMC

RegMed XB: nierziekten genezen

Presentatie Regenerative Medicine XB 'Crossing borders', door Jasper Boomker, Nierstichting

Nierschade en gezondheid van het hart en vaatstelsel

Presentatie Chronische nierschade, gevolgen voor hart en bloedvaten, door Marc Vervloet, VUmc

Klinisch onderzoek naar nierziekten - hoe lees je dat?

In deze zeer enthousiaste presentatie werd het publiek aan de slag gezet. In stappen werd het publiek begeleid door Friedo Dekker: hij legde steeds een onderzoekssituatie (fictief onderzoek naar medicatie tegen jeuk) voor en stelde de vraag: zijn deze resultaten betrouwbaar? Zo niet: wat zou het betrouwbaar maken? Na een aantal stappen werden zo de eigenschappen van de meest betrouwbare studie beschreven.

In het tweede deel van de presentatie werd het publiek meegenomen door een artikel. Steeds werd een stuk van het artikel uitgelicht op het scherm waarna in discussie werd gegaan over de inhoud van het stuk tekst. Op die manier werden moeilijke termen verduidelijkt en leerde het publiek een eigen mening vormen over de beschreven studie.

Presentatie Klinisch onderzoek naar nierziekten - hoe lees je dat?, door Friedo Dekker, LUMC

Betere matching bij transplantatie

Arts-onderzoeker Laura Michielsen van het UMC Utrecht vertelde over de studie PROCARE waarbij een groot aantal bloedmonsters van getransplanteerden en nierdonoren van de afgelopen 20 jaar met een nieuwe methode nog eens tegen het licht worden gehouden. Er wordt gekeken of er factoren zijn die een transplantatie beter kunnen doen slagen. PROCARE is een groot onderzoek dat nog niet is afgerond, maar de onderzoekers zijn ervan overtuigd dat de kwaliteit van transplantatie in de toekomst erdoor zal verbeteren.

Presentatie Betere matching bij transplantatie, door Laura Michielsen, UMC Utrecht

Bevolkingsonderzoek op eiwitverlies in de urine. De toekomst?

Ron Gansevoort, UMCG, zette op zeer levendige wijze met dia's en vragen zijn betoog uiteen over het belang van bevolkingsonderzoek naar eiwitverlies in de urine. Het opsporen van eiwit in de urine in een vroege fase levert voor de lange termijn vele voordelen op. Patiënten met chronische nierschade hebben een verhoogd risico op achteruitgang van de nierfunctie, hart-en vaatziekten en dementie. Vroegtijdig opsporen van nierschade is dus zeer wenselijk.

Presentatie Op weg naar een bevolkingsonderzoek op chronische nierschade?, door Ron Gansevoort UMCG

Kwaliteit donororganen beoordelen en verbeteren

Presentatie Kwaliteit donororganen beoordelen en verbeteren, door Cyril Moers, UMCG