RECOVAC ontdekt steeds meer over coronavaccinatie bij nierpatiënten

Binnen het consortium RECOVAC vinden verschillende studies plaats naar coronabesmetting en vaccinatie tegen COVID-19 bij nierpatiënten. Prof. dr. Marlies Reinders, onderzoeker en internist-nefroloog in het Erasmus MC vertelt over de laatste ontwikkelingen.

RECOVAC leverde in de bijna twee jaar dat het loopt enkele belangrijke inzichten op. Dialysepatiënten blijken bijvoorbeeld goed beschermd te zijn tegen corona na een vaccinatie. In eerste instantie maakten transplantatiepatiënten veel minder of zelfs geen antistoffen aan na een vaccinatie. Maar dat bleek anders na de derde prik. Na de vierde maken zelfs bijna alle transplantatiepatiënten antistoffen tegen corona aan.

Zijn transplantatiepatiënten nog steeds kwetsbaarder als het gaat om corona?

‘De patiënten na transplantatie blijven een kwetsbare groep. We zien wel dat inderdaad steeds meer patiënten antistoffen aanmaken en ook dat de ziekte en sterfte zeker afnemen, maar dat geldt voor de huidige varianten van het virus. Je kunt de resultaten niet helemaal vertalen naar eventuele toekomstige varianten. Bovendien, mensen met antistoffen kunnen nog steeds geïnfecteerd raken. En we zien ook dat patiënten lang klachten kunnen houden.

Op dit moment is het probleem niet zo groot maar dat was vorig jaar in deze periode ook zo. Toen kwam er eind september toch weer een piek op gang. Ik denk dat we als ziekenhuizen bedacht moeten zijn op een toename in opnames.’

Wat kunnen nierpatiënten de komende tijd verwachten van nieuwe medicijnen?

‘Het is belangrijk om te beseffen dat we al een arsenaal aan goede medicijnen en behandelopties hebben. Denk aan zuurstof en antistolling toedienen, maar ook medicijnen zoals dexamethason. Met de huidige behandeling hebben we de sterfte aan COVID enorm kunnen terugschroeven.

Evusheld is als nieuw medicijn beschikbaar, alleen is de werkzaamheid bij de meest recente omikron-varianten (4 en 5) niet bewezen. De richtlijnen in Nederland zeggen nu om terughoudend te zijn, en dit middel eventueel te geven aan een klein groepje patiënten met een hoog risico.’

Hoe zit dat met Paxlovid? Komt dat in Nederland beschikbaar?

‘Paxlovid remt de vermeerdering van het virus, en is in Nederland nog niet op de markt. Het kan alleen gegeven worden aan mensen met een goede nierfunctie van een eGFR van boven de 30. Bovendien heeft het middel een sterke interactie met andere medicijnen die transplantatiepatiënten gebruiken. We overwegen dit middel alleen bij een hoog risico op ernstig beloop, net als bij Evusheld.’

Zijn er misschien ook nog vaccins in de maak die veelbelovend zijn voor transplantatiepatiënten?

‘Ja, Pfizer en Moderna hebben hun vaccins aangepast zodat ze specifiek tegen de omikron-variant gericht zijn. Ze zijn net in Europa goedgekeurd. Dat is hoopvol, want de vorige vaccins beschermden wel goed tegen ernstige ziekte, maar minder goed tegen lichte infecties. Ook mensen met lichte infecties kunnen transplantatiepatiënten infecteren. Deze aangepaste vaccins laten een hoge immuunrespons zien bij de omikron-variant.’

Wat zijn de laatste ontwikkelingen uit het RECOVAC-consortium?

‘We hebben vragenlijsten uitgestuurd om te achterhalen hoe lang transplantatiepatiënten last blijven houden van coronaklachten. Daar weten we nog niet zo veel over. Ook zijn we bezig om de psychosociale impact van COVID-19 en vaccinatie op onze patiënten op een rij te zetten.

Eind juli hebben we een artikel gepubliceerd over een studie waarin we keken naar de respons van antilichamen en T-cellen na vaccinatie. Die zagen we na zes maanden duidelijk afnemen. Daarmee wordt het aannemelijk dat het ontzettend belangrijk is om een booster te nemen.

We hebben ook een studie uitgevoerd naar de beste strategie voor herhaalde vaccinatie bij transplantatiepatiënten. We hebben daarbij onderzocht of een dubbele dosis Moderna, het Janssenvaccin of het twee weken stoppen met het medicijn Cellcept nog een betere reactie op vaccinatie veroorzaakt. Deze resultaten worden binnenkort gepubliceerd.’

Welke adviezen geef jij als arts aan patiënten?

‘Volledig isoleren (shielden), adviseren we niet. Wel zeggen we nog steeds: probeer geen handen te schudden, houd 1,5 meter afstand als dat mogelijk is en bel het ziekenhuis bij klachten. Het allerbelangrijkste advies is: laat je vaccineren.’